Drie keer reed Jos Olympia’s Tour. Renners die deze rondgang door ons eigen land wilden winnen, moesten van goeden huize komen. Jos was in ‘77 pas een blauwe maandag amateur of hij was al favoriet voor de eindzege. Hij werd tweede. Wielerliefhebbers, fans en neutrale kenners: iedereen was lovend. Zie hierover ook aflevering 15 van deze serie.

Een jaar later stond de naam van Jos Lammertink weer op de deelnemerslijst. Sterker nog, Jan en alleman tipten hem voor de eindzege. Overigens tipte Jos zichzelf ook voor de overwinning. “Ik was het eerste jaar tweede geworden en had een enorme drang om te winnen. Ik sprak het niet uit. De sportjournalisten probeerden het in hun voorbeschouwingen wel uit te spelen. Ze zochten naar barstjes in de plannen van de Amstel Ploeg en in de onderlinge verhoudingen’, herinnert de Wierdenaar zich nog goed.

Naast Jos wees ploegleider Herman Krott in mei 1978 de volgende renners aan: Jos Alberts, Arie Hassink, Nico Hilberink, Gerrit Möhlmann, Theo Peeters, Frits Pirard en Ad Wijnands.

Krott gaf niet aan hoe de rolverdeling was. Jos: “Voor de proloog, een koppeltijdrit, reden Pirard en ik samen. We kwam een paar seconden tekort op het duo Oosterbosch-Van Est. Hassink en Möhlmann werden derde.”

Uitslag koppeltijdrit: 1. B. Oosterbosch-B. van Est (Jan van Erp) 4.51 (met bon.), 2. Jos Lammertink-F. Pirard (Amstel Bier) 4.59 (met bon.), 3. A. Hassink-G. Möhlmann (Amstel Bier) 5.07 (met bon.), 4. B. Scheuneman-P. Maas.

We lopen de etappes nog eens langs.

Niet ver van de finish ontstond de kopgroep van zeven renners. Jos zat er niet bij, ploeggenoot Hassink als enige Amstel-renner wel. Hij won de etappe. Op ruim een minuut werd Jos 22ste.

Scheuneman won, Amstel miste de slag. Jos werd op achttien seconden achtste, Oosterbosch nam de Oranje trui over van Hassink, die op slechts één seconde op de tweede plaats terechtkwam.

Bert Oosterbosch was de sterkste en breidde zijn voorsprong op Hassink uit tot 1.19. Jos was de beste Amstel-renner in de tijdrit. Hij werd derde op iets meer dan een halve minuut. In het algemeen klassement schoof hij door naar de derde plaats, op 1.40 van Oosterbosch.

Oranje trui drager Oosterbosch kreeg een inzinking. Hassink niet en profiteerde. Nam de leiderstrui weer over. Jos werd tiende net achter ploeggenoot Arie en bleef op de derde plaats staan van het klassement. Jacques van Meer won de etappe.

In Zuid-Limburg faalden Oosterbosch en zijn ploegmakkers. De Amstel-renners profiteerden. Van Meer won de rit. Op enkele seconden werd klassementsleider Hassink negende. Jos reed goed, maar kreeg in de finale een lekke band. Jos (foto): “Dan is het gebruikelijk dat je een ander wiel krijgt. Jaap de Wit, de mekanieker kwam bij me met de reservefiets van Pirard. In Limburg heb je dan een probleem, want de maten zijn anders. Bovendien zat het achterwiel niet vast en moest ik na de fietswissel nogmaals van de fiets. Ik verloor 73 seconden. Ik was dichter bij de trui gekomen, maar kon nu vrijwel zeker de eindzege van de ronde vergeten.”

Citaat over Jos uit een van de dagbladen: ‘Met tranen in de ogen kwam de jonge reus over de streep en hield ze even later niet meer in bedwang, toen hij zich realiseerde, dat hem door stomme pech duidelijk tekort was gedaan. Met de tijdrit in Nibbixwoud nog voor de boeg en een achterstand van niet meer dan anderhalve minuut, was Lammertink Hassinks grootste concurrent, ook al zijn beiden van dezelfde ploeg. Eerst een lekke band en vervolgens een verkeerd achterwiel maakten echter aan alle illusies een einde.’

Een aantal ploegen spande samen tegen het Amstel-blok, maar de schade bleef beperkt. Möhlmann won, ploeggenoot Hassink bleef leider, Jos reed sterk en eindigde als zeventiende. Maar hij zakte naar de vierde plaats in het klassement, op 1.42 van de Oranje trui.

Een kopgroep met oa Egbert Koersen beheerste de etappe. De Rus Petrov won. Koersen rukte op naar de derde plaats in het klassement. Jos werd zevende op een minuut, maar zakte daardoor wel een plaats. Hassink bleef leider.

Amstel werd weer aangevallen. Een kopgroep van tien man bouwde een grote voorsprong op. Wekema zat erbij en nam de trui van Hassink over. Maar wat gebeurde er met Jos. Hij was op de Afsluitdijk ontsnapt met Oosterbosch, Pirard en Scheuneman. Ze bouwden snel een voorsprong op. Jos: “Drie sneltreinen gingen op volle snelheid naar de kopgroep. Maar voor we erbij waren, moesten Pirard en ik ons laten afzakken, omdat Oosterbosch grote kans zou gaan maken op de eindzege. Voor mij was dat een teleurstelling, want daardoor gaf hij blijk van minder vertrouwen in mij. Dan zou de tijdrit de beslissing gaan brengen en was het de vraag of ik Oosterbosch voor had kunnen blijven. In Limburg en tijdens deze etappe miste ik dus de kans op de eindzege.”

De Oranje trui ging terug naar Arie Hassink. Hij was stukken sneller dan Bert Wekema. Oosterbosch won de rit, Van Houwelingen werd tweede, Van Est derde. Op 1.08 werd Jos zesde. Arie werd tiende op 1.21.

Achtste etappe (tweede deel): Nibbixwoud-Amsterdam 83 km.

Jos won de laatste etappe (foto boven). Arie bleef leider en won de Ronde net als in 1977. Voor Amstel was Olympia’s Tour andermaal een succes.

Punten: 1. B. Scheuneman (Gazelle) 140 pnt, 2. Jos Lammertink (Amstel) 132 pnt.

 

In de Volkskrant schreef Guus van Holland: ‘Jos Lammertink won de laatste etappe. Een schrale troost voor Lammertink, want voor hem had er deze Olympia’s Ronde beslist meer ingezeten. Niet Hassink, maar de 20-jarige renner uit Wierden maakte de meeste indruk. Een betere knecht had Hassink zich in ieder geval niet kunnen wensen. Als er tempo gemaakt moest worden dan was hij de man, in de verdediging evenzo. Maar Lammertink achtte zich sterk genoeg deze Ronde te winnen. In de Limburgse heuvels klom hij gemakkelijk aan de zijde van Hassink mee. Slechts een lekke band vlak voor de streep in Hulsberg wierp hem enigszins terug in het klassement, maar nog kansrijk genoeg om uitgerekend Hassink te kunnen bedreigen. Woensdag kwam die kans. Samen met Pirard, Oosterbosch en Scheuneman had hij de achtervolging ingezet op de groep met de latere oranje-trui-drager Wekema. Maar Lammertink mocht niet doorgaan van zijn ploegleider Krott. Deze gaf de voorkeur aan Hassink. Het gevaar bestond immers dat Lammertink Oosterbosch mee zou nemen en die zou in de tijdrit van donderdag onverbiddelijk toe kunnen slaan en de oranje trui pakken. Slechts 58 seconden was de voorsprong van Lammertink op dat moment en hij achtte die marge toereikend om Oosterbosch voor te kunnen blijven na de tijdrit. Krott kreeg gistermorgen gelijk, maar helemaal steekhoudend waren zijn argumenten toch niet. Lammertink kwam weliswaar in de tijdrit toch tekort op Oosterbosch (80 seconden), maar de inspiratie was volgens Lammertink toch niet meer aanwezig geweest om na die tegenvaller van woensdag nog voluit te rijden.’

Jos vult aan: “Jammer dat Krott probeerde om achteraf zijn terugroepactie van de dag ervoor recht te praten. Het ging niet meer om de eindoverwinning in die laatste tijdrit. Die kans was mij ontnomen en dat frustreerde mij behoorlijk. De moraal was weg. Als je in de twee kilometer kortere tijdrit in Schijndel 27 seconden op Bert verliest, dan is het logisch dat ik 58 seconden verschil ruim toereikend mocht achten voor de overwinning. Hij vergelijkt nu een renner die de beslissende tijdrit ingaat als potentiële Olympia’s Tour winnaar met die van een kanshebber die in de steek gelaten en volledig afgetroefd werd.”

Slotconclusie: Twee keer miste Jos de kans op de eindzege. In Limburg had hij pech en in de zevende etappe mocht hij niet doorrijden van de ploegleider.

Hulsberg (Zuid-Limburg). Arie Hassink op kop, Jos in de witte trui van beste jonge renner, in zijn wiel. Jacques Verbruggen (Union), René vd Broek en Jan van Houwelingen.

Nogmaals Hulsberg. Jos ziet af.

Kort na de finish van de etappe naar Dieren krijgt Jos bezoek van partner Annette en hun vriendin Sylvia Freriksen.

Als junior was Jos al een grootheid. Een gelukkig worden her en der ook in die categorie etappekoersen georganiseerd, zodat deze jonge renners kunnen wennen aan dit fenomeen. In 1974 startte hij op 30 april in de Dusika Jugend Tour, genoemd naar de tienvoudige kampioen van Oostenrijk, Franz Dusika. Een mooie wedstrijd om het vak nader te leren kennen. Op de deelnemerslijst van deze koers stonden vaak talentvolle jongens uit allerlei landen. Coureurs als Dietrich Thurau, Fabian Cancellara en Bernard Eisel wonnen deze wedstrijd ooit. Eric Vanderaerden was tweede in 1980, Tom Nijkamp uit Diepenheim lukte datzelfde in ’93.

Jos was in het voorjaar van 1974 net 16 jaar en was opgesteld in de Nederlandse ploeg. “Je keek je ogen uit als je over de grens mocht koersen met de nationale ploeg. Buitengewoon hoge bergen met de toppen in de sneeuw”, vertelt hij. In het Oostenrijkse decor liet hij echter meteen zien dat hij erbij hoorde. De eerste etappe was voor hem. Hij won de sprint van zijn medevluchter Etienne de Wilde. Bekende naam. Gianni Giacomini uit Italië eindigde als derde op 45 seconden. Ook een bekende naam. De volgende etappes waren zwaar, maar Jos bleef er goed bij, eindigde niet meer op het podium, maar werd wel als tweede in het eindklassement. Giacomini won de Dusika Jugend Tour. “En dat bleek bepaald geen pannenkoek te zijn”, zegt Jos, “want ik kwam hem ook weer tegen op het WK voor amateurs in 1979 in Zuid-Limburg.”

Jos was als nationaal kampioen door bondscoach Rini Wagtmans samen met Theo de Rooij, Hennie Stamsnijder, Ad Wijnands, Adrie van der Poel en Jacques van der Meer opgesteld in de nationale ploeg. Wijnands en Jos hadden beide nog recent in de Ronde van Slowakije twee etappes gewonnen, Van der Poel en Van der Meer elk één. “Rini stond als bondscoach dicht bij de renners, in tegenstelling tot Joop Middelink”, vertelt Jos. “Rini had zijn wielercarrière door hartklachten moeten opgeven en was op dat moment 32 jaar. Hij wist ons goed te motiveren, wat ook aan de resultaten te merken was. Humor was een van zijn sterke punten. Je kunt wel zeggen dat niets hem te gek was. Zo zaten we in die etappekoers voor de start op een pleintje koffie te drinken. Plots vroeg hij aan Ad Wijnands of hij zijn fiets even mocht lenen. Hij ging op het stuur van de fiets zitten, prutste zijn voeten tussen de toeclips en fietste zo achterwaarts het pleintje op. Onderwijl had hij ook nog ergens een brandende sigaret en een krant geregeld en al rokend, achteruit rondjes rijdend, las hij de krant. Dat had ik nog nooit gezien. Ik begon me ongemakkelijk te voelen, zag hem bij wijze van spreken al op het plein liggen . Maar… niets aan de hand. Het was gewoon een perfect optreden dat in het circus niet misstaan zou hebben.”

Maar we zijn er nog niet. De bondscoach had nog meer kunsten op zijn repertoire. Jos: “Terugrijdend naar het hotel ging hij met een aantal van ons een weddenschap aan. De laatste bocht voor het hotel kon hij met een snelheid van tachtig kilometer per uur nemen. Niemand was het met hem eens, maar hij bleef overtuigd en zou het wel eens even laten zien. Met een paar man gingen we mee in de Opel Rekord om het live mee te maken. Ik zat voorin naast hem. De bewuste bocht was haaks, de weg circa zes meter breed en aan beide kanten van de weg zat een stoep met daarnaast direct een huis. Onmogelijk zou je zeggen. Of had hij een truc? Hij werd dan wel de beste daler van het peloton genoemd, maar kon hij ons ook wat leren in de auto? Rini voerde het tempo op, maakte ons allemaal attent op de kilometerteller die precies 80 aangaf. Voor de bocht een beetje slingeren, daarna helemaal naar links om de bocht zo ruim mogelijk te nemen. Het werd steeds spannender, het hart bonsde me in de keel en ondertussen zetten we ons schrap om de confrontatie met de stoep en het huis op te vangen. Op het allerlaatste moment ging hij toch rechtdoor, schaterlachend. Wat een opluchting, wat had hij de spanning weten op te voeren. Ik weet helemaal niet eens meer waar we om gewed hadden, maar ik ben die actie nooit vergeten. ‘Of dachten jullie dat ik echt…..’, zei hij met een grote grijns op zijn gezicht.”

Voor de WK-wedstrijd had hij een revolutionaire strategie in petto. “Hij verwachtte veel valpartijen op dat smalle parcours in het zuiden van Limburg. Met zo’n groot peloton en met zoveel onervaren nationaliteiten daartussen kon je daar vanuit gaan. Van voren blijven, het tempo hoog houden, dan gaat alles en iedereen kapot en dan zijn wij vanzelf wereldkampioen. Liever gezegd, dan zou ik de regenboogtrui mogen aantrekken. Dat was het plan van Wagtmans. Ik was een protegé van hem, hij was op mijn hand en liet daar geen twijfel over bestaan. Op de voorpagina van een sportkatern stond levensgroot gedrukt. Rinie Wagtmans: Wie Jos Lammertink klopt, wordt wereldkampioen. En in Slowakije, een week eerder, hadden we met Rini als coach iedereen naar huis gereden. Ik had er dan ook zelf vooraf ook vertrouwen in”, vertelt Jos.

Mooi bedacht, maar deze tactiek mislukte. “Het tempo hielden we hoog, maar er waren geen valpartijen. ‘Alles en iedereen gaat kapot’ werd ook niet bewaarheid, zelf ging ik overigens wel kapot. Enigszins overmoedig bleek ik toch te veel met de krachten hebben gesmeten.”

Gianni Giacomini (foto) uit Cimadolmo fietste een uurtje of vier mee in de achterste gelederen van het peloton, maar won de ultieme sprint. Op het WK in eigen land was Wijnands met zijn dertigste plaats de beste Nederlander. Jos eindigde als 74ste. Giacomini werd voor de vierde keer wereldkampioen, want hij maakte in 1976 ook al deel uit van de Italiaanse juniorenploeg die de ploegentijdrit won en in 1978 werd hij op het WK voor militairen op de weg en de ploegentijdrit kampioen.

De zilveren medaille ging daar in ’79 in Valkenburg naar de Pool Jan Jankiewicz en dat was de man die Jos een paar dagen later op het WK achtervolging in het Olympisch Stadion als tegenstander had in de kwartfinale. Daarover schreven we al, want Jos versloeg hem ondanks twee lekke banden.

Kortom, de mannen die hij als junior als concurrent had, kwam hij ook bij de amateurs en profs weer tegen. Giacomini en Jankiewicz waren overigens slechts enkele jaren beroepsrenner. Beiden stopten om gezondheidsredenen.

Foto boven: Jos in tweede positie bij de beklimming van de Cauberg (WK79)

Uitslag WK 1979 amateurs

Wedstrijden winnen na een sterke solo of een spannende sprint. Tijdritten afrazen. Veldritten naar zijn hand zetten of grenzen opzoeken met een snelle motor onder je lichaam. Jos Lammertink deed het in zijn actieve leven. Hij maakte naam. In binnen- en buitenland keken de wielerkenners met ontzag naar de rijzige coureur uit Wierden. Maar tegenwoordig is Jos’ leven het tegenovergestelde. Hij is aan huis gekluisterd. Hij is gekluisterd aan enkele vierkante meters. Lopen kan hij niet meer, enkele tellen staan ook niet. Zonder hulpmiddelen een kop koffie drinken? Nee. Alleen naar de wc? Nee. Een mail beantwoorden? Met veel moeite. Een vreselijke, naamloze spierziekte heeft hem in de greep. Alleen zijn hoofd werkt optimaal. Dat gelukkig wel.

Een vlekkeloze wielerloopbaan had Jos niet. Maar welke renner had of heeft dat wel? Net als ieder mens, heeft elke coureur ook tegenslagen. Vraag het wielrenner annex mountainbiker Mathieu van der Poel. Ups en downs. Jos was in 1980 nog maar net prof of hij kreeg de Ziekte van Pfeiffer (komen we later in deze serie nog op terug). In 1985 kreeg hij ernstige problemen met de schildklier. In 1992 stak reuma de kop op. Jos werkte bij De Marke in Rekken, een orthopedagogisch centrum voor zeer moeilijk inpasbare jeugd. Hij werd afgekeurd – als groepsleider – maar kon er als medewerker op de P&O-afdeling naadloos door. Ook op de Hogeschool Enschede kon hij qua Hbo-opleiding switchen richting het personeelswerk. Met die bagage en levenservaring kreeg hij een baan bij installatiebedrijf Van Dam in Rijssen om daar een P&O-afdeling op te bouwen. Het werk lag hem, maar na een paar jaar merkte hij dat hij steeds moeilijker en moeizamer bewoog. “Ik nam de trappen altijd met drie treden tegelijk. Dat lukte niet meer. Thuis viel ik op de bank in slaap. Ik voelde me moe en Annette was daar ongerust over. Mijn handen begonnen krom te trekken. Ik vond dat irritant. Je kon iemand niet eens fatsoenlijk een hand geven en daar begint en eindigt toch elk sollicitatiegesprek mee. Het werd zo’n slap handje. Ik vond dat heel pijnlijk.”

Jos stapte de medische wereld weer eens binnen. Via het Almelose ZGT kwam hij in het RadboudUMC te Nijmegen terecht. In 2003 werd de diagnose gesteld. Jos zou lijden aan IBM, Inclusion body myositis. Jos: “Myositis is een ziekte van de spieren die gepaard gaat met ontsteking. De spierzwakte die bij IBM optreedt, neemt langzaam toe, tot niets het meer doet en alle belangrijke bewegingsspieren zijn uitgevallen. Ongeveer dertien procent van de patiënten kiest voor palliatieve sedatie of euthanasie in het eindstadium.”

De schok was groot. Wat een belabberd vooruitzicht had Jos ineens. “Het was nu tenminste wel duidelijk waarom ik al jaren hondsmoe was. Nu snapte ik ook waarom ik al meer dan vijf jaar tijdens een fietstoertochtje door ‘ouden van dagen’ werd gelost.”

Geschat wordt dat in Nederland van elke miljoen inwoners, twaalf mensen IBM hebben. Dat zijn in totaal ongeveer tweehonderd mensen. De bedrijfsarts van de Van Dam Groep zei: “Je moet zuiniger omspringen met je energie. Om te beginnen meld je je drie halve dagen per week ziek.” Dat was heel aardig van hem, maar mijn werkzaamheden lieten dat niet toe. Ik liet hem in de waan dat ik die vrije tijd benutte om uit te rusten. Ik deed het niet en het ziekmelden kon ik zelf. Een collega ‘verlinkte’ mij en uiteindelijk werd met ondersteuning van het UWV bij mij thuis een slaapkamer omgebouwd tot kantoor.”

In 2005 kreeg hij toch weer een oproep van RadboudUMC. De neuroloog vond en dat er nog eens een biopt van een spier genomen moest worden. De conclusie daarvan was dat Jos niet aan IBM leed.

“Ik was inmiddels lid geworden van de VSN, de Vereniging Spierziekten Nederland en was op een bijeenkomst met lotgenoten die ook IBM hadden. Veel mensen met dezelfde kromme handen als ik. Ik zat tussen een optocht van rolstoelen en scootmobielen en hoorde allerlei pieptonen van hulpmiddelen die achteruit rijden. Ik heb er toen nog wel om gelachen, maar ik was op de terugweg en ’s avonds heel stil. Is dit mijn voorland, mijn toekomst? Dat spookte alsmaar door mijn hoofd. En nu werd de diagnose plotsklaps herroepen. Waarom?”

Bij het in 2003 afgenomen biopt was geen ontsteking in het weefsel aangetroffen en dat is wel een voorwaarde voor de diagnose IBM. Het ontbreken van die ontsteking werd verklaard door de hoge dosis prednison die ik voor de reuma kreeg toegediend. En prednison onderdrukt ontstekingen. In 2005 gebruikte ik geen prednison, maar was er ook geen ontsteking, dus kon daarmee IBM uitgesloten worden.

Dokter Van Vliet, revalidatiearts op ’t Roessingh in Enschede, raadde Jos aan om in Utrecht een second opinion aan te vragen. Daar kreeg hij inderdaad meer duidelijkheid. ‘Er zijn tientallen onbenoemde spierziektes. Varianten op IBM waarbij dezelfde progressieve afname van spierkracht optreedt.’

En dat bleek. Jos: “Ik merkte zowel privé als op mijn werk dat het verval zich inzette. Ik ging achteruit, maar ik wist nu wel waardoor. Krachtsverlies, je armen niet meer op kunnen tillen, moeilijk op kunnen staan, alles laten vallen en niet meer op kunnen pakken, het is tot en met frustrerend.”

Omstreeks 2010 ging Jos thuis werken. Soms ging hij één of twee dagen naar kantoor of reed er in de loop van de ochtend naar toe, als de ochtendstijfheid en pijn wat weg was. Werkzaamheden waarvoor ik niet specifiek in Rijssen hoef te zijn. Ik ben sinds 2010 volledig arbeidsongeschikt verklaard en in overleg met UWV en werkgever mag ik daarnaast nog een aantal uren werken. Ik ben hartstikke blij dat Van Dam mij die mogelijkheid biedt. Vorige maand was ik 28 jaar in dienst. Ik blijf het doen, zodat ik nog iets omhanden heb en contacten kan onderhouden met de mensen. Het doet me goed dat ik me zo nog verdienstelijk kan maken. Anders zit ik hier elke ochtend na de krant toch maar te piekeren.”

In 2021 ging Jos onderuit in de badkamer. De valpartij had grote gevolgen. “Ik kon niet meer rechtop staan, laat staan lopen. En ik had pijn. Sindsdien leef ik op twee vierkante meter. Om half tien haalt de thuiszorg mij uit bed, om 10 uur word ik op deze speciale stoel neergezet en het komt voor dat ik dan blijf zitten tot 12 uur ’s avonds.” Gemakkelijk is dat niet voor de vrouwen van de thuiszorg en voor echtgenote Annette. Want Jos is bij een lengte van 1.93 meter geen lichtgewicht.

Nog meer details over zijn dagelijkse leven. Als hij opstaat, wordt hij vanuit bed in de douchestoel naar de douche gereden. Daarna wassen, afdrogen en overstappen op de lagere trippelstoel. Daarna naar de sta-op-stoel in de hoek van de kamer, waar hij dan de rest van de dag verblijft. Dat is ook zijn werkplek. Hij ontbijt er, hij eet er. Dat laatste gaat nog net. “Ik buig me voorover en ga met de mond naar mijn handen die met steun van de bovenbenen zo kunnen draaien, dat ik wel het eten naar binnen kan krijgen. Het is super onpraktisch en een slechte houding om te eten, maar ja.”

Op zonnige dagen rijdt Annette de elektrische rolstoel nog wel eens voor om hem even een luchtje te laten scheppen in de tuin.

Jos en Annette gaan tegelijk naar bed. Hij ligt steevast op de linkerzij en kan zich daarna niet meer omdraaien. “Hoelang ik nog gebruik kan maken van de sta-op-stoel, weet ik niet? Ik heb hoogte nodig, ik moet al bijna rechtop staan, omdat ik anders zo door mijn benen zak en de grens van de sta-op-stoel is in zicht. Een paar weken geleden hebben we een passieve tillift getest. Hoe kom je daarmee uit bed, kun je er dan mee naar de wc, hoe kom ik ermee uit de sta-op-stoel? Dat wordt mijn toekomst. Ik hoop het nog lang vol te houden. Als ik maar voorzichtig ben. Want als ik morgen zou vallen, moet ik acuut in die lift.”

Hoe verwerkt Jos de acties van de sluipmoordenaar die in zijn lijf huist, boven de wenkbrauwen? Een mens is meer dan alleen vlees en bloed. Jos: “Daar moet je het goed zien te houden. Dat ik bleef werken, deed me goed. Maar soms zweefden er ook suïcidale gedachten door mijn hoofd. Bij revalidatiecentrum Het Roessingh in Enschede hebben we erover gesproken. Kun je zo’n tegenslag accepteren? En hoe dan? Ik heb een boek waarin beschreven wordt welke tabletten er te koop zijn en in welke combinatie je die moet innemen. Ik volgde de processen hierover ook. Maar wat lost het op? Dat denk ik ook. En waarmee zadel ik mijn naasten dan wel niet op?”

Hij kijkt een beetje tv en probeert te genieten van de mensen die langskomen, waaronder veel oud-renners. “Dat is natuurlijk hartstikke mooi. Ik moet er mee dealen, zoals dat heet. Het wordt alleen maar slechter. Dat beseffen we.”

Jos geniet van een zonnige dag.